Μη κοιτάζεις αλλού, εσένα εννοώ

Στα πορτρέτα των αθλητών και αθλητριών που εκπροσωπούν τον ελληνικό αθλητισμό στους Παραολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι, η αρμόδια επιτροπή αναφέρει και τη μορφή αναπηρίας που φέρει ο καθένας. «Κινητική», «τυφλότητα», σε μερικές περιπτώσεις «νοητική». Χωρίς άλλες λεπτομέρειες. Κακώς. Έπρεπε, κατά τη γνώμη μου, να παραθέτει ανατριχιαστικές λεπτομέρειες από την προσωπική ιστορία του καθενός και της καθεμιάς. Διότι τότε θα μας κοίταζε κατάματα η πικρή για την αφεντιά μας αλήθεια και σε αρκετές περιπτώσεις θα αντικρύζαμε τους εαυτούς μας στον καθρέφτη.

Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι, από τους κινητικά ανάπηρους αθλητές και αθλήτριες έμειναν τετραπληγικοί ή παραπληγικοί από τροχαία ατυχήματα. Ο Μολώχ της ασφάλτου τους λυπήθηκε και τους άφησε ζωντανούς, αλλά δεν τους λυπήθηκε αρκετά. Ορισμένες φορές, ευθύνονταν και οι ίδιοι. Άλλοτε, κάποιος απρόσεκτος τρίτος. Σε όλες ωστόσο τις περιπτώσεις, φταίμε εμείς. Άπαντες, μηδενός εξαιρουμένου.

Εμείς, που αδιαφορούμε για τους κανόνες και βγαίνουμε στους δρόμους με το ζωνάρι λυμένο για να σκοτώσουμε, για να σκοτωθούμε, για να αφήσουμε παράλυτους, για να μείνουμε παράλυτοι. Εμείς, που οδηγούμε πιωμένοι. Εμείς, που τρέχουμε σαν παλαβοί. Εμείς, που μπαίνουμε με γκάζια στις γειτονιές και στα δρομάκια. Εμείς, που βγάζουμε στο τιμόνι τα μύχια απωθημένα μας. Εμείς, που ψάχνουμε μέσον για να σβήσουμε τις κλήσεις και για να πάρουμε πίσω πινακίδες και δίπλωμα. Εμείς, που ψάχνουμε το χαμένο μας ανδρισμό σε κάποιο τυφλό προσπέρασμα. Εμείς, που κάνουμε τη μάνα μας να κλαίει επειδή οδηγούμε γελώντας.

Μη κοιτάζετε αλλού και μην αλλάζετε κανάλι, εσάς εννοώ. Έχω κι άλλα να σας πω.

Φταις κι εσύ, που παρκάρεις πάνω στα πεζοδρόμια και αναγκάζεις τον ανάπηρο να βγει με το καροτσάκι του στο δρόμο. Εσύ, που κλείνεις με το αυτοκίνητό σου τη ράμπα των αμαξιδίων επειδή βαριέσαι να κάνεις πέντε βήματα παραπάνω. Εσύ, που ψηφίζεις ανάλγητους πολιτικούς και βουλευτάδες, από εκείνους που δεν θα καταδεχθούν ποτέ να κοιτάξουν τον απόκληρο και τον ανήμπορο.

Εσύ, που στρώνεις τα τραπεζοκαθίσματα του μαγαζιού σου σε πεζοδρόμους και κλείνεις τα περάσματα για να παρκάρεις το μηχανάκι σου. Εσύ, που στρογγυλοκαθίζεις τον πισινό σου στο κάθισμα με την ειδική σήμανση στο λεωφορείο και παριστάνεις ότι δεν βλέπεις όταν μπαίνει ο παππούς με τη μαγκούρα. Εσύ, που αδιαφορείς για τη νομοθεσία και δεν προβλέπεις στην επιχείρησή σου άνετη πρόσβαση για όσους αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα.

Α, κι εσείς, κύριε πρώην ευρωβουλευτά, που λάβατε ψήφο συμπόνιας, πήγατε στις Βρυξέλλες με το αμαξίδιό σας και μολαταύτα συνταχθήκατε με τους μισανθρώπους σε κρίσιμα για το αναπηρικό κίνημα και για τα ανθρώπινα δικαιώματα νομοσχέδια. Ελπίζω να πήρατε ένα καλό μάθημα, με το άγριο μαύρισμα που σας επιφύλαξε το ποίμνιο τον περασμένο Ιούνιο.

Φοβάμαι ότι η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα του Πρώτου και Δεύτερου Κόσμου σε προσβασιμότητα και σε δείκτη σεβασμού προς τους ανθρώπους με αναπηρία: σε κτίρια, σε δρόμους, σε φανάρια, σε μέσα μεταφοράς. Μιλώ για την Πολιτεία, μιλώ –ακόμα περισσότερο- και για την κοινωνία μας, που πάσχει από ανίατη νοητική υστέρηση. Οι τρομακτικές πρωτιές της αδάμαστης πατρίδας μας στα τροχαία δυστυχήματα πολλαπλασιάζουν το πρόβλημα, με γεωμετρική πρόοδο.

Ταξιδέψτε με τα μάτια ανοιχτά και προχωρήστε σε συγκρίσεις. Προσωπικά, ντρέπομαι, κάθε φορά που περνώ τα σύνορα και συνειδητοποιώ με πόσο μεγάλη ταχύτητα τρέχουμε προς τα πίσω. Είμαστε ο μοναδικός τόπος όπου το αυτοκίνητο έχει προτεραιότητα έναντι του πεζού και αλίμονο στον ξένο επισκέπτη που θα αργήσει να το συνειδητοποιήσει. Την επόμενη φορά που θα συναντήσετε το αστέρι της Εθνικής πόλο, Άγγελο Βλαχόπουλο, ρωτήστε τον τι κάνει η μητέρα του και αν είναι καλά στην υγεία της. Να είστε προετοιμασμένοι για σοκ.

Ο Βάιος Γιώρας ήταν αρχηγός της Εθνικής Παίδων στο μπάσκετ και κατέκτησε μαζί της ευρωπαϊκό τίτλο το 1988. Φορούσε την τιμημένη φανέλα του Άρη και ονειρευόταν να βαδίσει στα χνάρια του Γκάλη και του Γιαννάκη. Ανήμερα της γιορτής του το 1996, ο Βάιος Γιώρας τράκαρε. Από τα συντρίμμια του αυτοκινήτου του ανασύρθηκαν τρεις δικοί του άνθρωποι, νεκροί. Ο ίδιος βγήκε με τη σπονδυλική στήλη σπασμένη, το κορμί τσακισμένο.

Καθηλωμένος στο αμαξίδιο, στα 23 του χρόνια, δεν μπόρεσε να βαδίσει στα χνάρια κανενός. Ο νεαρός με το κορμί λαμπάδα έλαβε μέρος όχι σε Ολυμπιακούς, αλλά σε Παραολυμπιακούς Αγώνες, το 2004 στην Αθήνα. Κάποτε, σε μία καφετέρια, του ζήτησαν να φύγει επειδή ενοχλούσε την αισθητική των άλλων πελατών. Μην κοιτάζεις αλλού, εσύ είσαι που ενοχλήθηκες από την παρουσία του Βάιου. Μπορεί και να ευθύνεσαι για το δυστύχημα που του μαύρισε τη ζωή.

Ο Αντώνης Τσαπατάκης κατέκτησε μετάλλιο στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Δεν γεννήθηκε με αναπηρία, όπως κάποιοι συναθλητές του. Καθηλώθηκε σε καροτσάκι στα 18 του χρόνια, από –μαντέψτε- τροχαίο ατύχημα, οδηγώντας τη μοτοσυκλέτα του. Είναι νέος, είναι ωραίος, είναι υπεραθλητής. Εάν τον κοιτάξεις με οίκτο, σε κοιτάζει με αποστροφή, όπως όλοι σχεδόν οι πρωταθλητές του παρα-αθλητισμού. Είμαι πρώτος στον Κόσμο, κύριε. Είμαι Ο-λ-υ-μ-π-ι-ο-ν-ί-κ-η-ς. Εσύ ποιος είσαι και με ποιο δικαίωμα θα με λυπηθείς;

Ο Αντώνης βρίσκεται στη Γαλλία και μπορεί να κερδίσει κι άλλο μετάλλιο στις πισίνες της Ντεφάνς. «Είχα να επιλέξω ανάμεσα στο να είμαι αδύναμος, να κάθομαι στο σπίτι μου και να περιμένω τη μέρα που θα πεθάνω, και στο να πάω με τους δυνατούς και ό,τι και να κάνω στη ζωή μου να με δυναμώνει», λέει. Όταν επιστρέψει από το Παρίσι στην Αθήνα, θα βρει τη ράμπα μπλοκαρισμένη από το δικό σου αυτοκίνητο ή από τη δική σου μηχανή. Ο επόμενος Αντώνης μπορεί να είσαι εσύ. Προς το παρόν, είσαι αυτός που του στερεί το δικαίωμα στην άνετη ζωή.

Αλλά δεν είναι μόνο τα τροχαία ατυχήματα. Δεν είναι μόνο το μαύρο λαχείο της εκ γενετής αναπηρίας, όπως η νωτιαία μυική ατροφία του εξάκις Παραολυμπιονίκη του μπότσια Γρηγόρη Πολυχρονίδη. Όπως σου είπα πριν από λίγο, ο επόμενος Αντώνης και η επόμενη Αλεξάνδρα μπορεί να είσαι εσύ. Και ας μη καβαλάς ποτέ μηχανή.

Η παρα-κολυμβήτρια Αλεξάνδρα Σταματοπούλου γεννήθηκε υγιής, αλλά άρχισε να νιώθει καψίματα και μουδιάσματα στα άκρα σε ηλικία 20 ετών. Είκοσι! «Έπειτα άρχισαν τα προβλήματα στη βάδιση, έκανα δυό βήματα και έπεφτα». Πρωτόπεσε στην πισίνα στα 22 της, όχι για αναψυχή αλλά για θεραπεία. H Aλεξάνδρα διαγνώστηκε με το εκφυλιστικό σύνδρομο Stiff Person. Μετακινείται με καροτσάκι και δίνει τιτάνιο αγώνα για να διατηρήσει το κορμί της λειτουργικό και σφριγηλό.

Εγκλωβισμένη ανάμεσα στην εγκληματική αδιαφορία της Πολιτείας, στα αδυσώπητα οικονομικά προβλήματα και στο βασανιστήριο της πλασμαφαίρεσης, η Αλεξάνδρα με το κοφτερό μυαλό βρίσκει κουράγιο δεν ξέρω κι εγώ πού. Όταν τη δείτε στην τηλεόραση, φορέστε γυαλιά ηλίου, γιατί κινδυνεύετε να τυφλωθείτε από το χαμόγελό της.

Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες είναι η πασαρέλα της ζωής, όχι πάντοτε όμορφη. Όχι, δεν είμαστε όλοι ίσοι. Οι υπερήφανοι υπεράνθρωποι που ξεπερνούν αδυσώπητα εμπόδια και κατορθώνουν να κατακτήσουν τον κόσμο είναι «περισσότερο ίσοι από τους υπόλοιπους». Είναι ανώτεροι από εμάς τους τυχερούς. Εμείς που τους κοιτάζουμε με οίκτο είμαστε για λύπηση.

«Τους αθλητές και αθλήτριες που εκπροσωπούν τον ελληνικό αθλητισμό», έγραψα στην αρχή του κειμένου. Όχι. Λάθος. Ο Πολυχρονίδης, η Σταματοπούλου, ο Τσαπατάκης, ο Γκαβέλας, ο Καρυπίδης, η Ντέντα, ο Μαλακόπουλος, ο Στεφανουδάκης, ο Μιχαλεντζάκης, η Πασχαλίδου και όσοι άλλοι φορούν το εθνόσημο στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού δεν εκπροσωπούν κανέναν ελληνικό αθλητισμό, καμία ελληνική κοινωνία και καμία Ελλάδα.

Εκπροσωπούν αποκλειστικά τον εαυτό τους και τους ανθρώπους που στέκονται δίπλα τους όταν οι προβολείς είναι σβηστοί. Έστω, και τους ελάχιστους που γνωρίζουν τη σημασία της λέξης ενσυναίσθηση. To στοίχημα δεν είναι να ξεπεράσουν αυτοί τον έτσι κι αλλιώς αξεπέραστο εαυτό τους, αλλά να ξεπεράσουμε εμείς τον δικό μας. Δοκιμάστε να δείτε και αυτό εδώ χωρίς να συγκινηθείτε.

Ο πρόεδρος της Παραολυμπιακής Επιτροπής, Γιώργος Καπελλάκης, είναι ο ίδιος άνθρωπος που παραμερίστηκε από την εξέδρα των επισήμων σε μία ταρατατζούμ εκδήλωση του Αυγενάκη πριν από μήνες. Αποδέχθηκε τις συγγνώμες επειδή γεννήθηκε με μεγάλη καρδιά, αλλά ίσως έπρεπε να είναι πιο αυστηρός. Μόνο η αυστηρότητα των αναπήρων μπορεί να μας αλλάξει τα μυαλά, αν και φοβάμαι ότι δεν έχουμε σωσμό. Πόσοι Έλληνες δημοσιογράφοι βρίσκονται στο Παρίσι αυτές τις μέρες και πόσα Μέσα άνοιξαν τον κουμπαρά για να καλύψουν τις προσπάθειες των ηρώων της ζωής; Ούτε ένας και ούτε ένα.

Ξέρω, ξέρω. Το έχετε ξανακούσει το ενοχλητικό τροπάριο. Και εγώ ο ίδιος, που παριστάνω τον ευαίσθητο, γράφω το ίδιο κείμενο κάθε τέσσερα χρόνια. Το πρόβλημα δεν είναι ότι γράφω το ίδιο κείμενο, αλλά ότι το γράφω κάθε τέσσερα χρόνια: 2012, 2016, εκτάκτως 2021, τώρα 2024. Και να πεις ότι τουλάχιστον οδηγώ προσεκτικά;

* Στην κεντρική φωτογραφία εικονίζεται ο πρωταθλητής του μπότσια Γρηγόρης Πολυχρονίδης, σε στιγμιότυπο από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα, πριν από είκοσι χρόνια. Ο 43χρονος αθλητής εργάζεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο, αφού τελείωσε με άριστα το 12o Λύκειο Περιστερίου το 2001 και πήρε πτυχίο από το Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο οικογενειάρχης Πολυχρονίδης με τα έξι Παραολυμπιακά μετάλλια είναι παιδί φτωχής οικογένειας Πόντιων από το Βατούμι της Γεωργίας και ήρθε στην Ελλάδα, με τους γονείς του, όταν ήταν 8 ετών. Θα αγωνιστεί και στο Παρίσι. σήμερα κιόλας. Ξεσκονίστε την εθνική υπερηφάνεια να την έχετε πρόχειρη, γιατί θα σας χρειαστεί.