Τα 10 σημαντικότερα «Σαν Σήμερα»: Η εξέγερση του Πολυτεχνείου (vids)

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν μαζική και δυναμική εκδήλωση της λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών που έλαβε χώρα στην ελληνική επικράτεια τον Νοέμβριο του 1973. Η εξέγερση ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών από φοιτητές και σπουδαστές. Αυτή κλιμακώθηκε σε αντιχουντική εξέγερση, καταλήγοντας σε αιματοχυσία το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, ύστερα από μια σειρά γεγονότων. Η αρχή έγινε με την είσοδο άρματος μάχης στον χώρο του Πολυτεχνείου και την επαναφορά σε ισχύ του σχετικού στρατιωτικού νόμου που απαγόρευε τις συγκεντρώσεις και την κυκλοφορία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και ξεκίνησαν διαδηλώσεις εναντίον του βάναυσου στρατιωτικού καθεστώτος. Οι φοιτητές που αυτοαποκαλούνταν «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου. Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη. Το, πλέον ιστορικό, μήνυμά τους ήταν: «Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για την Δημοκρατία». Εκφωνητές του σταθμού ήταν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.

Το πρώτο βράδυ της κατάληψης του Πολυτεχνείου μια ομάδα περίπου εκατό χουντικών νεολαίων της οργάνωσης Κόμμα 4ης Αυγούστου (Κ4Α) του Κώστα Πλεύρη μαζί με ασφαλίτες και παρακρατικούς αποφάσισαν να οργανώσουν εισβολή στο Πολυτεχνείο, αλλά ελλείψει σχεδιασμού και ηγεσίας περιορίστηκαν στην παρεμπόδιση της τροφοδοσίας των φοιτητών από εξωτερικές ομάδες περιφρούρησης.

Οι διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια και οι εκδηλώσεις κατά του καθεστώτος της Χούντας αυξήθηκαν. Κυρίως στην Αθήνα, αλλά και σε σημεία της επαρχίας, δημιουργήθηκαν συνθήκες εξέγερσης. Από τις 14 μέχρι και τις 17 Νοεμβρίου (και πιο περιορισμένα μέχρι τις 18) στήθηκαν οδοφράγματα και διεξήχθησαν οδομαχίες μεταξύ εξεγερμένων και αστυνομίας. Τη νύχτα της 16ης Νοεμβρίου η ίδια ομάδα νεολαίων του Κ4Α που είχε συγκεντρωθεί το πρώτο βράδυ, μεταξύ των οποίων φέρεται να συμμετείχε και ο - χρόνια αργότερα - αρχηγός και ιδρυτής της Χρυσής Αυγής, δεκαεξάχρονος έφηβος τότε, Νίκος Μιχαλολιάκος - εκτός όσων είχαν αποφασίσει να συνδράμουν τις δυνάμεις καταστολής, όπως ο Ηλίας Τσιαπούρης, που μαζί με άλλους παρακρατικούς κατηγορήθηκε ότι πυροβολούσε διαδηλωτές από την ταράτσα του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως - συγκεντρώθηκαν έξω από τα γραφεία της οργάνωσης, στη διασταύρωση των οδών Μπουμπουλίνας και Αλεξάνδρας. Διασκορπίστηκαν, ωστόσο, μετά την επίθεση ενός αγήματος αστυνομικών που δεν αντιλήφθηκε την ταυτότητά τους.

Στις 3 π.μ. της 17ης Νοεμβρίου, και ενώ οι διαπραγματεύσεις για ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών από το χώρο του Πολυτεχνείου βρίσκονταν σε εξέλιξη, αποφασίστηκε από τη μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρέμισε την κεντρική πύλη. Κατά την είσοδο του άρματος, υποστηρίζεται, χωρίς να έχει αποδειχθεί, ότι συνεθλίβησαν 2–3 φοιτητές που βρίσκονταν πίσω από την πύλη (γεγονός «λίαν πιθανό αλλά ανεπιβεβαίωτο» σύμφωνα με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά). Επίσης, από τα συντρίμμια τραυματίστηκε σοβαρά, με συντριπτικά κατάγματα στα πόδια, η φοιτήτρια Πέπη Ρηγοπούλου.

Ο σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Ελληνικό Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση συνεχίστηκε ακόμα και μετά την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής. Οι φοιτητές που είχαν παραμείνει στο Πολυτεχνείο, μαζεύτηκαν στο κεντρικό προαύλιο, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο.

Η πτώση της πύλης ακολουθήθηκε από την είσοδο μιας μονάδας ενόπλων στρατιωτών των ΛΟΚ που οδήγησαν τους φοιτητές, χωρίς βία, έξω από το Πολυτεχνείο, μέσω της πύλης της οδού Στουρνάρη. Οι αστυνομικές δυνάμεις που περίμεναν στα δυο πεζοδρόμια της Στουρνάρη επιτέθηκαν στους φοιτητές, την έξοδο των οποίων αποφασίζουν (σύμφωνα και με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά) να περιφρουρήσουν κάποιοι από τους στρατιώτες, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις επενέβησαν και εναντίον των αστυνομικών που βιαιοπραγούσαν στους φοιτητές. Πολλοί φοιτητές βρήκαν καταφύγιο σε γειτονικές πολυκατοικίες.

Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας άνοιξαν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες της ΚΥΠ καταδίωξαν τους εξεγερθέντες. Οι εκφωνητές του σταθμού του Πολυτεχνείου παρέμειναν στο πόστο τους και συνέχισαν να εκπέμπουν για 40 λεπτά μετά την έξοδο, οπότε και συνελήφθησαν. Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά κατά πολιτών μέχρι και την επόμενη μέρα, με συνέπεια αρκετούς θανάτους στον χώρο γύρω από το Πολυτεχνείο, αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα.

Σπουδαία γεγονότα που έλαβαν χώρα σαν σήμερα 17 Νοεμβρίου

1869: Στην Αίγυπτο, εγκαινιάζεται η Διώρυγα Σουέζ, που συνδέει τη Μεσόγειο Θάλασσα με την Ερυθρά Θάλασσα.

1942: Γεννήθηκε ο Μάρτιν Σκορσέζε, Αμερικανός σκηνοθέτης του κινηματογράφου.

1947: Οι Αμερικανοί επιστήμονες Τζον Μπαρντίν και Γουόλτερ Χάουζερ Μπράταιην παρατηρούν τις βασικές αρχές του τρανζίστορ, βασικό στοιχείο για την επανάσταση της ηλεκτρονικής του 20ού αιώνα.

1964: Γεννήθηκε η Φώφη Γεννηματά, Ελληνίδα πολιτικός, πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ.

1968: Δις εις θάνατον καταδικάζει το Έκτακτο Στρατοδικείο της Αθήνας τον Αλέξανδρο Παναγούλη, κρίνοντάς τον ένοχο για την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Σε ισόβια καταδικάζεται ο Λευτέρης Βερυβάκης και σε ποινές κάθειρξης δυόμισι μέχρι 24 ετών άλλοι 8 κατηγορούμενοι.

1973: Η απριλιανή χούντα καταστέλλει την εξέγερση του Πολυτεχνείου με την εισβολή ενός τεθωρακισμένου άρματος από την κεντρική πύλη του ιδρύματος.

1974: Στις πρώτες εκλογές της μεταπολίτευσης, πρώτο κόμμα αναδεικνύεται η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή με ποσοστό 54,37%. Ακολουθούν η Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις υπό τον Γεώργιο Μαύρο με 20,42%, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με 13,58% και η Ενωμένη Αριστερά (ΕΔΑ, ΚΚΕ, ΚΚΕ εσ.) με 9,47%.

1985: Ο αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας δολοφονεί τον δεκαπεντάχρονο μαθητή Μιχάλη Καλτεζά στα Εξάρχεια. Ακολουθούν επεισόδια σε όλη την Ελλάδα.

1989: Εγκαινιάζεται ο πρώτος μη κρατικός τηλεοπτικός σταθμός πανελλαδικής εμβέλειας, το MEGA Channel. Οι ιδιοκτήτες του νέου καναλιού είναι πέντε εκδότες (Βαρδινογιάννης, Αλαφούζος, Λαμπράκης, Τεγόπουλος και Μπόμπολας).

1993: Έφυγε από τη ζωή ο Γιώργος Μητσάκης, Έλληνας λαϊκός συνθέτης και στιχουργός