Ο σταυρός του μαρτυρίου

Τρεις εβδομάδες γεμάτες τώρα, από τις 14 Νοεμβρίου, σκεφτόμουν τον Γιάνκοβιτς. Τον δύσμοιρο τον Μπόμπαν. Που ήρθε στην Ελλάδα όρθιος, έζησε καθιστός σε καροτσάκι και κοιμήθηκε για πάντα στο χώμα της.

Τον Μπόμπαν είχα στο μυαλό μου, και τον αγώνα που έδωσε για να ξαναπάρει πίσω τη ζωή του. Τον σκεφτόμουν, όχι μόνο επειδή βρέθηκε στο ίδιο κρεβάτι με τον Στέβαν Γέλοβατς. Αλλά και επειδή σήκωσε τον σταυρό σε τόπο ξένο.

Μακριά από την οικογένεια του. Μακριά από το σπίτι του. Μακριά από τους δικούς του ανθρώπους.

Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι χειρότερο από τούτο. Να πεθαίνεις και να αισθάνεσαι μόνος. Η πανδημία του Covid-19 μας έκανε να το συνηθίσουμε και αυτό. Ναι, και η τραγωδία των προσφύγων.

Ο Σλόμπονταν Γιάνκοβιτς, «η χήνα» όπως τον έλεγαν χαϊδευτικά στη Σερβία, έμεινε στην εντατική εβδομάδες ολόκληρες, μετά την αυτοκαταστροφική πράξη που έκοψε το νήμα της καριέρας και τελικά της ζωής του.

«Αν είναι να ζήσει τετραπληγικός, καλύτερα να πεθάνει», είπε μέσα στην απέραντη θλίψη του ο ορθοπεδικός γιατρός του Πανιωνίου, και φίλος του Μπόμπαν, Γιώργος Κατσιφαράκης. Αργότερα ανακάλεσε. Τέτοιες κουβέντες αρμόζουν σε φίλους, αλλά όχι σε γιατρούς.

Ήμασταν, όλοι, απ’ έξω, όσο η ζωή του Μπόμπαν κρεμόταν από μία κλωστή. Στους διαδρόμους του νοσοκομείου. Οι άνθρωποι του μπάσκετ, η σέρβικη παροικία, γιατροί που ήρθαν από μακριά για να βοηθήσουν, φίλοι, γνωστοί, δημοσιογράφοι που έστησαν καρτέρι εκόντες άκοντες.

Η διάγνωση των γιατρών ήταν σοκαριστική, ακόμα και για τα αυτιά του αδαούς. Συντριπτικό κάταγμα στον 6ο αυχενικό σπόνδυλο, από τα χειρότερα που είχαν δει ποτέ. Ατελής τετραπληγία, από απροσδιόριστης έκτασης βλάβη στον νωτιαίο μυελό.

Ο Μπόμπαν ζητούσε συνεχώς νερό. Και τη γυναίκα του. Και τον τρίχρονο γιο του.

Μία πρώτη επέμβαση αποσυμπίεσης του έσωσε τη ζωή. «Απαιτείται να χειρουργηθεί άμεσα», αποφάσισε το ιατρικό συμβούλιο των ειδικών, δίχως ωστόσο να επιτευχθεί ομοφωνία.

«Μη μου κάνετε άλλες εξετάσεις, θέλω να κοιμηθώ, είμαι πολύ κουρασμένος», ικέτευε εκείνος από το κρεβάτι του πόνου. Τον καθησύχασαν και του ζήτησαν να ηρεμήσει, διότι «όλα θα πάνε καλά».

Καρδιογράφημα, νάρκωση, ξύρισμα, χειρουργείο. Τη δεύτερη, δραματική νύχτα μετά τον αυτοτραυματισμό του. Τα ευρήματα ήταν ενθαρρυντικά. Κατορθώθηκε σταθεροποίηση του κατάγματος, πλήρης αποσυμπίεση του μυελού και των μηνίγγων, αναστολή της επίμονης αιμορραγίας.

«Οι επόμενες έξι ημέρες θα είναι κρίσιμες, αλλά θέλουμε να πιστεύουμε ότι η πρώτη μάχη κερδήθηκε», ανακοίνωσαν οι γιατροί, κατάκοποι αλλά ανακουφισμένοι και με την ψυχή ζεστή, στις 3.30 τα ξημερώματα της 30ής Απριλίου 1993.

Όλοι αγαλλίασαν, εκτός από τα κανάλια. «Ο Μπόμπαν θα μείνει στην εντατική τουλάχιστον ένα μήνα, για τον φόβο των επιπλοκών και των λοιμώξεων», υπογράμμιζε το ανακοινωθέν.

«Παρέλυσε το μπάσκετ», έγραψαν οι εφημερίδες. Οι νύχτες στο ΚΑΤ περνούσαν με συζήτηση, καφέδες και ενέσεις ηθικού. Φεύγαμε μόνο για να αλλάξουμε ρούχα και για να βάλουμε δυό μπουκιές στο στόμα, σαν να ήταν ο Μπόμπαν δικός μας άνθρωπος. Που ήταν.

Είχαμε την αγωνία μας για τον τσακισμένο αθλητή, είχαμε και τα κοράκια τους προϊσταμένους μας στα κανάλια να απαιτούν ζεστό αίμα.

«Θα υπάρχει συνεργείο και δημοσιογράφος 24 ώρες το 24ωρο. Αν πεθάνει, θα βγούμε ζωντανοί από το νοσοκομείο ακόμα και αν είναι 5 το πρωί», έλεγαν.

Τελικά, ζωντανός από το νοσοκομείο βγήκε ο ίδιος ο Μπόμπαν. Αλλά όχι όρθιος.

Στην αρχή, πήγαινε καλά. «Σπάνια έχω συναντήσει τέτοια πρόοδο σε ασθενή μέσα σε μερικά 24ωρα, ιδίως στις κινήσεις των χεριών», είπε ο περίφημος νευροχειρουργός Νίκος Παπαδάκης, πρώην μπασκετμπολίστας και ο ίδιος πριν τον κερδίσει η επιστήμη.

«Εάν σε λίγες εβδομάδες καταφέρει να κουνήσει τα δάχτυλα των ποδιών του, θα πιστέψω ότι θα μπορέσει να ξαναπερπατήσει». Δυστυχώς, αυτό δεν συνέβη ποτέ.

Όταν ο Μπόμπαν αντίκρυσε στο νοσοκομείο τον Παναγιώτη Γιαννάκη, προσπάθησε να σηκωθεί για να τον αγκαλιάσει.

«Άδικα με ανησύχησαν, μια χαρά σε βλέπω», του είπε ο “δράκος”, συμπαίκτης του τότε στον Πανιώνιο. «Τη Δευτέρα σε περιμένω στο γήπεδο για προπόνηση…».

Ο Μπόμπαν μεταφέρθηκε σε ειδικό κέντρο αποκατάστασης στο Έιλσμπερι της Αγγλίας, όπου έμεινε 10 εβδομάδες. Το θυμάμαι καλά, γιατί το επισκέφτηκα λίγους μήνες αργότερα, όταν νοσηλευόταν εκεί ο συνάδελφος και φίλος Σπύρος Τσάμης.

Γνώριμο ήταν και το φριχτό αλλά σωτήριο «φωτοστέφανο», το ιατρικό halo που εφάρμοσαν οι γιατροί στον Μπόμπαν για να σταθεροποιήσουν την εγχειρισμένη σπονδυλική στήλη.

Την ίδια σιδεριά είχε φορέσει δύο χρόνια νωρίτερα, για τον ίδιο λόγο, ο πτέραρχος Αθανάσιος Παπαδογιάννης. Σε ξένο τόπο και αυτός.

Η «χήνα» με το παράξενο βάδισμα, ο τραγικός Μπόμπαν, δεν ξαναπερπάτησε ποτέ. Έζησε όμως άλλα 13 χρόνια, μέχρι που αποδήμησε ξαφνικά πάνω σ’ ένα καράβι το 2006, σαν τραγικός ήρωας του Καββαδία.

Λίγους μήνες νωρίτερα, τον είδα και τον χαιρέτησα για τελευταία φορά, στην αξημέρωτη πτήση της επιστροφής από το Ευρωμπάσκετ του Βελιγραδίου, με τον έφηβο Βλάντο στο πλευρό του. Ήταν χαρούμενος για τον θρίαμβο της Εθνικής Ελλάδας, σαν να ήταν η δική του ομάδα.

Τι λέτε, δεν θα ήθελαν τον Στέβαν Γέλοβατς σε αμαξίδιο για 13 χρόνια οι δικοί του άνθρωποι; Δεν θα τον προτιμούσαν ζωντανό, «έστω» ανήμπορο να σταθεί στα πόδια του και να αυτοεξυπηρετηθεί;

Το δίλημμα, αν και ρητορικό, είναι κατάφωρα τραγικό. Εύχομαι να μη χρειαστεί ποτέ κανένας να το ζήσει.

Ο Στέβαν Γέλοβατς χτυπήθηκε από τη μοίρα ενώ εργαζόταν σε έναν ξένο τόπο και έκλεισε τα μάτια του για πάντα στις 14 Νοεμβρίου 2021. Έκτοτε, δεν ξαναβρήκε ποτέ τις αισθήσεις του. Ήταν ζωντανός νεκρός.

Ο τελειόφοιτος της Ιατρικής Δημήτρης Μαυροειδής, που τον μετέφερε αναίσθητο στα χέρια του στο ασθενοφόρο, κατάλαβε από την πρώτη στιγμή ότι το πρόβλημα ήταν πολύ σοβαρό, ενδεχομένως μη αναστρέψιμο.

Η οικογένειά του αποφάσισε μέσα στον πόνο της να δωρίσει τα ζωτικά όργανά του για να σωθούν άλλοι άνθρωποι.

Και λίγο πριν το τέλος, τον πήρε μαζί της στην πατρίδα του. Για να τον κοιμίσει σε γνώριμο χώμα και να πηγαίνει να του μιλάει κάθε μέρα.

Ο Μπόμπαν πάλι έμεινε για πάντα εδώ, στην καινούρια πατρίδα του, στο κοιμητήριο της Νέας Σμύρνης. Το μπάσκετ θα τους θυμάται για πάντα.